Χρονικό των ρωσικών εισβολών στις πρώην Σοβιετικές χώρες

Όταν μια αυτοκρατορία διαλύεται, η κληρονομιά της δεν εξαφανίζεται εν μία νυκτί. Μετά το τέλος  α παγκοσμίου πολέμου οι αυτοκρατορίες έτειναν να διασπώνται σε εθνικά κράτη, μετα τον β παγκόσμιο πόλεμο από 200 χώρες απέκτησαν ανεξαρτησία από τους αποικιστές τους . Παρόλα αυτά η σοβιετική ένωση συνδυάζοντας χαρακτηριστικά συνοσπονδίας αλλά και ομοσπονδίας μπήκε στην διαδικασία διάλυσης της αυτοκρατορίας της στις αρχές της δεκαετίας του 90. Για πολλά χρόνια οι χώρες των μετρά-σοβιετικών κρατών συγκρούστηκαν , συμφιλιώθηκαν και ανασυντάχθηκαν ωσότου μπορέσουν να φέρουν στον εαυτό τους την πολυπόθητη οικονομική, πολιτική και πολιτισμική σε πολλές περιπτώσεις ισορροπία. Στην περίπτωση των πρώην σοβιετικών κρατών ο ροζ ελέφαντας στο δωμάτιο είναι ότι η Ρωσία παραμένει μακράν το μεγαλύτερο και ισχυρότερο κράτος πρώην μέλος της σοβιετικής ένωσης, κάτι που την έκανε να συνεχίζει να επιδιώκει στενούς ηγεμονικούς δεσμούς απέναντι στις υπόλοιπες χώρες. Η προσπάθεια επιβολής της ηγεμονικής κυριαρχίας της στις πρώην σοβιετικές χώρες φάνηκαν στις επεμβάσεις στις χώρες της  Μολδαβίας, Γεωργίας και Τατζικιστάν, Ουκρανίας και Λευκορωσίας.

Εμείς θα εξετάσουμε τις περιπτώσεις των εισβολών στις χώρες της Γεωργίας, Ουκρανίας και Λευκορωσίας  που φαίνεται να αντικατοπτρίζουν από κάθε οπτική γωνία η πολιτική που ακολουθείται από την χώρα της Ρωσίας ΄όταν τίθεται σε αμφισβήτησή η ηγεμονία της από τις αδελφικές της χώρες.

Εισβολή στην Γεωργία / Αύγουστος 2008

Η περιοχή του Καυκάσου αποτελεί μια πολυεθνική και πολυφυλετική περιοχή που ανέκαθεν προσέλκυε το γεωπολιτικό ενδιαφέρον των μεγάλων δυνάμεων και γίνεται πεδίο συγκρούσεων τόσο σε στρατιωτικό όσο και σε διπλωματικό επίπεδο. Σε αυτό το πλαίσιο η Ρωσία προσπαθεί να επιβάλει την κυριαρχία της στις Καυκάσιες χώρες όπως και στην μαύρη θάλασσα επιδιώκοντας τον περιορισμό της παρέμβασης της δύσης στις περιοχές αυτές. Η ιδιομορφία της χώρας της Γεωργίας είναι ότι εκτός το ότι αποτελεί καυκάσια χώρα , βρέχεται και από την Μαύρη θάλασσα που η ανάγκη για τον περιορισμό των δυτικών συμφερόντων στην περιοχή αποτελεί προτεραιότητα για την Ρωσία θυμίζοντας ψυχροπολεμικές τακτικές. Η γεωργία ήταν ανέκαθεν η χώρα που ενταγμένη στην σοβιετική ένωση διεκδικούσε διαρκώς την πολιτισμική και εθνική της αυτονομία καθώς δεν υπήρχε πολιτισμική σύνδεση με την μητρόπολη της Μόσχας λόγω γλώσσας και εθνικής ταυτότητας

Ιστορικό υπόβαθρο.

Ανά τους αιώνες η περιοχή της γεωργίας αποτελούταν είτε από μικρά βασίλεια είτε από ένα ενωμένο βασίλειο ανάλογα τις κατακτήσεις και την περίοδο. Κατά τον μεσαίωνα η Μογγολική εισβολή εκδίωξε κοινότητες Ιρακινών από τον ποταμό Ντόν . Αυτές οι κοινότητες εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Οσετίας. Οι Οσετίνοι έχουν την αίσθηση της αυτονομίας της εθνότητας τους που φαίνεται να μην συγγενεύει με τις διπλανές. Μέχρι και σήμερα.

Η πιο οργανωμένη εισβολή ξένης δύναμης στην περιοχή της γεωργίας έγινε από την ρωσική αυτοκρατορία στις αρχές του 18ου αιώνα. Η γεωργία ως κράτος υπήρξε πάλι το 1918 λίγο μετά την ρωσική επανάσταση. Εν αρχή το καινούργιο κομμουνιστικό μόρφωμα που ιδρυόταν με μητρόπολη την Μόσχα έδωσε την δυνατότητα σε πρώην κατακτήσεις της ρωσικής αυτοκρατορίας να αυτονομηθούν η να ακολουθήσουν το κομμουνιστικό ιδεώδες , με βάση αυτή την επιλογή που δόθηκε, η Φινλανδία αυτομόλησε και δημιούργησε το δικό της ανεξάρτητο κράτος που δεν ήθελε να συμμετέχει στο πρόγραμμα του καινούργιου κομμουνιστικού μορφώματος που δημιουργούταν.

Η στάση των δύο περιοχών απέναντι στην κόκκινη επανάσταση.

 Η γεωργία με την σειρά της επέλεξε την ανεξαρτητοποίηση της , στην περίπτωση της όμως δυο περιοχές του κράτους, η Οσετία και η Αμπχαζία επιλέγουν να συνεργαστούν με τους μπολσεβίκους (1918) με αποτέλεσμα την υποστήριξη των προσπαθειών του κόκκινου στρατού για επέκταση της κυριαρχίας του. Το 1921 ο κόκκινος στρατός εισβάλλει στην χώρα της Γεωργίας και μετά την νίκη του η Αμπχαζία και η Οσετία χαρακτηρίστηκαν περιοχές που ναι μεν ανήκαν στο κράτος της Γεωργίας αλλά θα είχαν την δίκη τους απόλυτη περιφερειακή αυτονομία.

Η περεστρόικα και ο πόλεμος.

Το 1991 όταν η περεστρόικα οδήγησε στην διάλυση της σοβιετικής ένωσης ,η Γεωργία οπως και οι περισσότερες πρώην σοβιετικές χώρες εξέπεσε στην πλήρη αταξία, με τον πρόεδρο Γκαμσαχουρντια , όντας το πρώτο κράτος του Καυκάσου που με εθνικιστικά κίνητρα κήρυξε την αυτονομία της απαίτησε την εκ νέου επανένταξη των δυο αυτονομιών στο κράτος της γεωργίας .Λίγο καιρό μετά εθνικιστικές αντάρτες έκαναν πραξικόπημα εξορίζοντας τον πρόεδρο Γκαμσαχουρντια.

 Δοθείσης αυτής της ευκαιρίας οι Αμπχάζιοι και οι Οσετίνοι απομακρύνουν τους στρατιώτες του γεωργιανού κράτους από τις περιοχές τους.

Η καινούργια κυβέρνηση της Γεωργίας με πρόεδρο τον Σεβαρνάτζε οπού γίνονται προσπάθειες για εξομάλυνση της κατάστασης κηρύττοντας ανακωχή και δίνοντας παράλληλα διαταγή να φύγει ο Γεωργιανός στρατός από την περιοχή. Παρόλα αυτά η κατάσταση γίνεται όλο και χειρότερη.

Ο ρωσικός στρατός βρίσκει την ευκαιρία και εισβάλει στην πόλη της Αμπχαζία στηρίζοντας τους αυτονομιστές ,πραγματοποιώντας γενοκτονία απέναντι στους γεωργιανούς πληθυσμούς της περιοχής που ήταν υπερ ης ένωσης . Η αυτονομία της Αμπχαζίας είναι γεγονός και λίγο καιρό μετά ο πρώτη πρόεδρος Γκαμσαχουρντια βρίσκεται νεκρός κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες. Μια κοινή ειρηνευτική δύναμη για την αποφυγή συγκρούσεων τοποθετήθηκε στην περιοχή από δυνάμεις Γεωργίας και Ρωσίας.. Το κεφάλαιο δεν έχει κλείσει παρ’όλα αυτά οι δύο χώρες της Ρωσίας και της Γεωργία υπόσχονται ειρήνη.

Η Ελλάδα και η στάση της απέναντι στους ελληνικούς πληθυσμούς.

Την περίοδο εκείνη να σημειωθεί η ελληνική κυβέρνηση αποφάσισε ότι η ελληνική μειονότητα της Γεωργίας πρέπει να εκκενώσει την περιοχή της Αμπχαζίας (40.000 άτομα), μην ξεχνάμε ότι η παρουσία των ελληνικών πληθυσμών στην περιοχή είναι ιστορική . Η κυβέρνηση της Ελλάδας έστειλε μεταφορικό πλοίο γεμάτο στρατιώτες του πολεμικού ναυτικού ντυμένους ως “πλήρωμα” του πλοίου. Η ελληνική κυβέρνηση διαπραγματεύτηκε με Ρώσους και Γεωργιανούς για να εξασφαλιστεί η όσο το δυνατό πιο ασφαλή απόκτηση ασφαλής πρόσβασης στο λιμάνι ώστε οι Έλληνες να σωθούν από την κατάσταση του πολέμου. Στο λιμάνι οι καπετάνιοι των πλοίων διάσωσης έπρεπε και πάλι να δωροδοκήσουν τις λιμενικές αρχές για να βεβαιωθεί ότι τίποτα δεν θα πάει στραβά κατά την εκκένωση

Η επιχείρηση ονομάστηκε «χρυσόμαλλο δέρας»

Λίγα χρόνια αργότερα μετά την εκλογή του Βλαντιμίρ Πούτιν στη Ρωσία το 2000 και μια μετά-δυτική αλλαγή εξουσίας στη Γεωργία το 2003, οι σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Γεωργίας άρχισαν να επιδεινώνονται, φτάνοντας σε πλήρη διπλωματική κρίση τον Απρίλιο του 2008.

Από την αρχή της θητείας της  της Γεωργία το 2004 η αποκατάσταση της Νότιας Οσετίας και της Αμπχαζίας στον έλεγχο της Γεωργίας ήταν η πρώτη ανησυχία του προέδρου Saakashvili. Το ιδεολογικό θεώρημα της κυβέρνησης του ήταν το κόψιμο δεσμών με την Ρωσία και την ανάπτυξη διασυνδέσεων με τα κράτη της δύσης όπως και τις ΗΠΑ που υποστήριζαν την πολιτική αυτή δίνοντας εγγυήσεις για την υποστήριξη και της ασφάλειας της κυβέρνησης της χώρας της Γεωργίας, θέλοντας παράλληλα να ενισχύσουν την παρουσία της στην Κεντρική Ασία. Παράλληλα μέσα στις αξιώσεις της γεωργίας ήταν και η ένταξη στο ΝΑΤΟ.

Ποιος γαύγισε πρώτος;

Η ρωσική κυβέρνηση για χρόνια είχαν ξεκινήσει την πολιτική μαζικής  χορήγησης ρωσικών διαβατηρίων στους κατοίκους της Αμπχαζίας και της Νότιας Ορεστίας το 2002 χωρίς την άδεια του κράτους της Γεωργίας. Αυτή η πολιτική έβαλε τα θεμέλια στην μελλοντική διεκδίκηση των εδαφών από την Ρωσία. Το 2003, ο Πρόεδρος Πούτιν απειλούσε με την πιθανότητα στρατιωτικής επέμβασης στις περιοχές αυτές. Μέχρι το 2008, οι περισσότεροι κάτοικοι της Νότιας Οσετίας είχαν αποκτήσει ρωσικά διαβατήρια. Τα δύο τρίτα του ετήσιου προϋπολογισμού της Νότιας Οσετίας προέρχονταν από το ρωσικό κράτος και επιπλέον η κυβέρνηση της στις διοικητικές και στρατιωτικές υψηλόβαθμες κυρίως θέσεις απασχολεί κατά κύριο λόγο από Ρώσους πολίτες.(Η Οσετία χωρίζεται στην βόρεια καις την Νότια Οσετία, με την βόρεια να ανήκει εξολοκλήρου στο κράτος τη Ρωσίας και η νότια διεκδικεί την ανεξαρτητοποίηση της)

Τον Απρίλιο του 2008 η Ρωσία απέστειλε 100 αόπλους στρατιώτες στην περιοχή της Αμπχαζίας με την δικαιολογία ότι θέλουν να επισκευάσουν σιδηρόδρομο της πόλης . Η κυβέρνηση της γεωργίας εξέλαβε την πράξη αυτή ως άμεση απειλή και τοποθέτησε στρατό στην πόλη της Νότιας Οσετίας και επιτέθηκε σε περιοχές αυτονομιστών, θέλοντας να αποκαταστήσει την συνταγματική τάξη όπως ισχυρίστηκε. Την επομένη μέρα οι αυτονομιστές με την βοήθεια ρωσικών στρατευμάτων βομβαρδίζουν γεωργιανά γειτονικά χωριά και παράλληλα ρωσικά αεροσκάφη βομβαρδίζουν την στρατιωτική βάση της Γεωργία στην πρωτεύουσα της χώρας την Τιφλίδα. Ο πόλεμος είχε ξεκινήσει και η αποκατάσταση της ειρήνης ήρθε με την διαμεσολάβηση ΟΗΕ και ευρωπαϊκής ένωσης.

Το επιχείρημα της Ρωσίας για την επέμβαση αυτή ήταν ότι επιθυμούσε να προστατεύσει τους Ρωσικούς πληθυσμούς στις γεωργιανές επαρχίες της Νότιας Ορεστίας και της Αμπχαζίας Επιπλέον υποστήριξαν το δικαίωμα των περιοχών αυτών να αυτονομηθούν και να κηρύξουν την ανεξαρτησία τους.

Απολογισμός του πολέμου.

Ο πόλεμος αυτός υπονόμευσε την εδαφική ακεραιότητα της Γεωργίας, απέτρεψε την ένταξης της Γεωργίας στο ΝΑΤΟ, και προστάτεψε τη σφαίρα επιρροής της Ρωσίας και τον έλεγχο του Καυκάσου και των ενεργειακών πόρων του. Επίσης κατέστησε σαφές ότι η Ρωσία είναι πρόθυμή να χρησιμοποιήσει τη δύναμή για να εκβαθύνει και να προωθήσει τα συμφέροντά της, ενώ οι δυτικές δυνάμεις δεν είναι γεγονός που αποδεικνύεται από την στάση των ΗΠΑ και της δύσης που έμεινε στις εκκλήσεις για παύση πυρός.

Ο πόλεμος εκτόπισε 192.000 ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένων των Οσετίνων και των Γεωργιανών. Σε αρκετού επετράπη να επιστρέψουν στα σπίτια τους μετά τον πόλεμο, αλλά ένα χρόνο αργότερα περίπου 30.000 ενωτικοί Γεωργιανοί ξεριζώθηκαν. Από τον Μάιο του 2014, 20.272 άτομα είχαν ακόμη εκτοπιστεί, με την επιστροφή τους να αποκλείεται από τις αρχές της Νότιας Οσετίας..

Η Γεωργία όπως και η Νότια Οσετία υπέβαλαν καταγγελίες για φερόμενα εγκλήματα πολέμου που διαπράχθηκαν από την άλλη πλευρά σε διεθνή δικαστήρια, συμπεριλαμβανομένου του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, του Διεθνούς Δικαστηρίου, και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων δικαιωμάτων μέχρι και σήμερα καμία από της δύο πλευρές δεν έχει δικαιωθεί απόλυτα ,καθώς καμία άλλη χώρα εκτός της Ρωσίας δεν έχει αναγνωρίσει την Οσετία και την Αμπχαζία ως ανεξάρτητες χώρες και παράλληλα οι περιφέρειες ανήκουν στον απόλυτο έλεγχο της επιρροής της Ρωσίας..