Εμείς πότε θα γίνουμε Κολομβία;

Γεννημένος στην επαρχιακή πόλη Ciénaga de Oro βόρεια της χώρας, ο Petro συμμετείχε στις τάξεις της αντάρτικης ομάδας M19 ή Κίνημα της 19^ης Απριλίου, που δημιουργήθηκε ως μέσο διμαρτυρίας για τις κατηγορίες νοθείας στις εκλογές του 1970. Όπως και πολλά άλλα αντάρτικα κινήματα στην Λατινική Αμερική, το M19 επηρεάσθηκε από την Κουβανική Επανάσταση του 1959, και τα διδάγματα του Ernesto ‘Che’ Guevara, ο οποίος συνέστησε το foco guerrilla, μια μορφή αντάρτικου που σκοπό είχε να πλήξει τον αντίπαλο με πολλές και διαδοχικές επιθέσεις και γρήγορες υπαναχωρήσεις στις βάσεις, που συμπεριλάμβαναν το γεωγραφικό ανάγλυφο της Κούβας, βουνά, ζούγκλες, δύσβατες περιοχές. Ο πλέον πρόεδρος της Κολομβίας συνελήφθη το 1985 για παράνομη κατοχή όπλων. Δύο χρόνια μετά, το 1987, αποφυλακίστηκε και η ιδεολογική του μεταστροφή ολοκληρώθηκε. Θεώρησε ότι ο ένοπλος αγώνας δεν ήταν αποτελεσματικός και ότι η μόνη επωφελή τακτική για τη μαζοποίηση του κινήματος ήταν μέσω δημοκρατικών διαδικασιών. Αυτή η μεταστροφή θυμίζει, αν και ακολουθήθηκαν διαφορετικές στρατηγικές, τους Tupamaros στην Ουρουγουάη, με τον πρώην πρόεδρο της χώρας και ηγετικό στέλεχους του αντάρτικου πόλεως Pepe Mujica να δηλώνει, πως η περίοδος δράσης των Tupas δεν θα έπρεπε να συμβεί, με την μετάβαση των Tupamaros σε κόμμα να γίνεται γεγονός αμέσως μετά την πτώση της δικτατορίας το 1985 και την αποφυλάκιση της ηγεσίας. Σε πρόσφατη έρευνα μου για την εκδημοκράτιση των Tupamaros και του MIR της Χιλής, εξηγώ ότι οι βάσεις του πολιτικού συστήματος, ο βαθμός δημοκρατικότητας των θεσμών, καθώς και το μέτρο αφομοίωσης των εχθρών του κράτους σε αυτό, αποδεικνύουν σε μεγάλο βαθμό τη μετάβαση από ένοπλο αγώνα σε πολιτικό κόμμα (Thanopoulos, 2022).

Επιστρέφοντας στην εκλογική νίκη της αριστεράς στην Κολομβία, οι συνθήκες των τελευταίων ετών στη Λατινική Αμερική, με την επιστροφή του MAS στη Βολιβία, τη νίκη του Boric στη Χιλή, και την πιθανή επανεμφάνιση του Lula στη Βραζιλία, φανερώνουν ένα ανερχόμενο νέο ‘pink tide’. Το αν θα αποδειχθεί κάτι τέτοιο, μένει να φανεί. Παρόλα αυτά, μετά από δύο αποτυχημένες εκλογικές αναμετρήσεις το 2010 και το 2018, ο Petro καταφέρνει να εκλεγεί πρόεδρος, προτάσσοντας τον αγώνα για εξάλειψη της διαφθοράς και της εκμετάλλευσης των ορυκτών καυσίμων. Ωστόσο, δε φαίνεται να είναι τόσο απλά τα πράγματα. Ειδικά σε μια χώρα όπως η Κολομβία, οι ελίτ, τα καρτέλ και οι διεφθαρμένοι πολιτικοί διαμόρφωσαν το πολιτικό σκηνικό και τα βήματα προς την ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών ήταν τουλάχιστον ανεπαρκή. Ο νέος πρόεδρος φαίνεται να ακολουθεί μια τακτική κατευνασμού προς τις πολιτικές του, αλλά και την κατέυθυνση που επιθυμεί να λάβει, αφού τον Απρίλιο υπέγραψε συμφωνία που αναφέρεται στη διατήρηση της ιδιωτικής γης, αν εκλεγόταν. Επίσης, έχει επιχειρήσει να δημιουργήσει διεθνείς δεσμούς με προοδευτικές δυνάμεις, και όχι με παραδοσιακές αριστερές κυβερνήσεις, όπως της Βολιβίας. Όπως και στη Χιλή, έτσι και στην Κολομβία η εκλογή αριστερόστροφων δυνάμεων δε σημαίνει υποχρεωτικά και αμιγώς αριστερών πολιτικών. Απαραίτητη προϋπόθεση για αυτές τις κυβερνήσεις είναι να λαμβάνουν ναι μεν αποφάσεις με κοινωνικό πρόσημο, χωρίς όμως να αμφισβητούν το σύστημα. Για αυτό λοιπόν δεν μπορούμε να είμαστε ακόμα σίγουροι για ένα νέο ‘pink tide’, αλλά για μια κοινωνική και εκλογική αναζήτηση για την ικανοποίηση των αιτημάτων των πολιτών στο σύνολό τους.