Μουσική και νευροεπιστήμη της μουσικής

Γιατί όμως συνέβαινε αυτό; Πώς η μουσική μας δημιουργεί κάθε λογής συναίσθημα που μπορεί είτε να μας ανυψώσει είτε να μας ρίξει ψυχολογικά μα και σωματικά;

Ας τα δούμε όλα με τη σειρά.

Η μουσική αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα μέσα έκφρασης, εκδήλωσης αλλά και μετάδοσης σκέψεων και συναισθημάτων από την αρχαιότητα έως σήμερα. Αποτελεί μέσο έμπνευσης, διαλογισμού και ψυχαγωγίας. Μέσα από τις παλμικές δονήσεις και κραδασμούς του ήχου, προκαλούνται ανάλογες κυμάνσεις στον αέρα και στο ευρύτερο πεδίο που μας περιβάλλει με αποτέλεσμα να επηρεαζόμαστε κι εμείς ανάλογα. Τα κύματα του εγκεφάλου μας ταλαντώνονται σε αρμονία με το ρυθμό τους και τροποποιούν ύστερα τους απλούς κυματισμούς του δονούμενου αέρα σε συναισθηματική εμπειρία. Το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα δραστηριοποιείται κι εκείνο σε συνάρτηση με όλα αυτά με αποτέλεσμα να απελευθερώνεται η ντοπαμίνη, η οργανική ουσία που δηλώνει πως ο οργανισμός μας το απολαμβάνει.

Όλοι αυτοί οι παράγοντες είναι λόγοι που συμβάλλουν στο να προκαλείται η καλή μας διάθεση μα και η αίσθηση ικανοποίησης κάθε φορά που ακούμε κάποιο αγαπημένο μας τραγούδι ή ήχο. Και έπειτα ανάλογα με την κατάσταση και την χρονική περιστάση να τα συνδέουμε με αναμνήσεις οι οποίες με τις σειρά τους να μας κεντρίζουν και να μας εξάπτουν ανάλογα συναισθήματα όποτε τις ανακαλούμε.

Υπό αυτή την θέαση, ο άνθρωπος είναι σε θέση να κοινωνήσει και να κατανοήσει σκέψεις και συναισθήματα που μπορεί να εκφράζονται μέσα από τη μουσική χωρίς όμως να μπορεί να τα νιώσει επακριβώς. Πρώτον διότι δεν μπορεί να έχει απόλυτη εικόνα της σκέψεως του καλλιτέχνη κατά την ώρα της δημιουργίας του και δεύτερον καθότι συνήθως η λειτουργεία της ενσυναίσθησης τείνει να εκλείπει σε μια ψυχαγωγική διαδικασία.

Ύστερα απ’όλα αυτά προκύπτουν και τα εξής ερωτήματα:

Μπορεί η ενασχόληση με τη μουσική και η αλληλεπίδρασή της με την ψυχοβιολογική δομή του ανθρώπου να διαμορφώσουν και να προκαλέσουν μεταβολές στα νευρωνικά δίκτυα του εγκεφάλου μας; Μπορεί η μουσική να αποτελέσει μέσο θεραπείας νοσημάτων ψυχικών και σωματικών;

Ο Δρ. Ευθύμιος Παπατζίκης, καθηγητής εκπαιδευτικής νευροεπιστήμης της μουσικής (expert of Educational Neuroscience of music) στο Canadian University του Dubai μας απαντάει πως «Ναι, μπορεί η συστηματική χρήση της μουσικής (οργανωμένων ήχων) και η σχετική ενασχόληση με αυτήν, να πλάσει, να ενισχύσει ή ακόμη και να αλλάξει τα νευρωνικά κύτταρα και δίκτυά μας μέσω διαδικασιών που αναφέρονται στην νευροπλαστικότητα του εγκεφάλου μας. Δουλειά της επιστήμης μας είναι να καταλάβουμε και να ‘τιθασεύσουμε’ τελικά αυτές τις διαδικασίες έτσι ώστε στο μέλλον να μπορούμε ξεκάθαρα, να χρησιμοποιούμε τη μουσική ως ένα ακριβές κλινικό εργαλείο εγκεφαλικής ανάπτυξης ή ακόμη και καταπολέμησης συγκεκριμένων νοσημάτων. Αυτό φυσικά ακόμη δεν είναι κλινικά πλήρως εφικτό καθώς, από την μία γνωρίζουμε τη σαφέστατη επίδραση της μουσικής στον εγκέφαλο, ωστόσο από την άλλη, τα τωρινά λιγοστά ερευνητικά δεδομένα δεν μας δίνουν ακόμη περιθώριο να επεκταθούμε σε βάσιμα ως προς την επαναληψιμότητά τους κλινικά πρωτόκολα…έχουμε αρκετό δρόμο ακόμη…»

Βλέπουμε λοιπόν ότι η μουσική ασκεί τεράστια δύναμη πάνω μας, επηρεάζει την συμπεριφορά μας αλλά και τον συναισθηματικό κόσμο μας. Περιορίζει το άγχος και την κατάθλιψη, συμβάλλει στη χαλάρωση μας και ενισχύει την αποθήκευση και την ανάκληση των πληροφοριών, ασκώντας θετική επιρροή στη μνήμη μας.