Χρονικό των ρωσικών εισβολών στις πρώην Σοβιετικές χώρες (updated)

Ουκρανία και το ζήτημα της Κριμαίας.

Ιστορικό υπόβαθρο. Ποια είναι αυτή η Κριμαία;

Με τις αρχές της επέκτασης της Οθωμανικής αυτοκρατορίας κατά την μεσαιωνική περίοδο η Κριμαία έγινε μέρος της νεοσύστατης τότε αυτοκρατορίας της. Έπειτα εξαγοράστηκε εν μέρει από τους Ρως του Κιέβου, ρωσικής δυναστείας δηλαδή, αλλά έπεσε στις επιδρομές της Μογγόλων λίγο καιρό μετά .

Το 1783, η Οθωμανική Αυτοκρατορία ηττήθηκε από τη Ρωσική αυτοκρατορία και την Μεγάλη Αικατερίνη της Ρωσίας , τότε η Οθωμανική αυτοκρατορία παραχώρησε την Κριμαία υπογράφοντας την  συνθήκη ειρήνης. Η Συνθήκη  που ακολούθησε, ανάγκασε τους Οθωμανούς να αναγνωρίσουν τους Τατάρους της Κριμαίας ως πολιτικά ανεξάρτητους αλλά και να αρνηθούν κάθε δικαιώματος διεκδίκησης πάνω στην περιοχή της Κριμαίας. Η ενσωμάτωση της Κριμαίας στη Ρωσική Αυτοκρατορία από τη Μεγάλη Αικατερίνη αύξησε τη δύναμη της Ρωσίας στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας.

Μέχρι το 1954 η περιοχή της Κριμαίας ανήκε στην Ρωσία, το 1954 ο πρόεδρος της Σοβιετικής Ένωσης Νικήτας Χρουτσόφ (ουκρανικής καταγωγής πολικός) παραχώρησε την Κριμαία στην Ουκρανία ,παρόλα αυτά δεν υπήρξε καμία αντίδραση τότε μιας και στην Σοβιετική ένωση τα σύνορα ήταν είτε λίγο εώς πολύ ρευστά. Η περεστρόικα όμως δημιούργησε τις συνθήκες που ευνοούσαν ένα κλίμα που θα οδηγούσε μελλοντικά σε συγκρούσεις.

Σήμερα η  Κριμαία κατοικείται από μια ρωσική πλειοψηφία και μια μειονότητα τόσο Ουκρανών όσο και Τατάρων κατοίκων , έτσι μπορεί και κατέχει δημογραφικά έναν από τους μεγαλύτερους εθνοτικά ρωσικούς πληθυσμούς στις χώρες της πρώην Σοβιετικής ένωσης. Το 58.32% των κατοίκων της Κριμαίας ήταν ρωσικής καταγωγής , το 24.32% Ουκρανικής και το 12.03% ταταρικής καταγωγής με το ποσοστό του 1.44% να είναι Λευκορώσοι. Το κράτος  της Ρωσίας φαίνεται να επιμένει να υπερασπιστεί τις περιοχές εκτός συνόρων της, που ζουν πληθυσμοί Ρώσων ως πλειοψηφία με αποτέλεσμα να εκμεταλλεύεται κάθε ευκαιρία επέμβασης στα εσωτερικά των γειτονικών της κρατών με αυτό να είναι το κύριο επιχείρημα.

Πως ξεκίνησαν οι συγκρούσεις; Η κρίση του 2014

Όλα ξεκίνησαν τον Νοέμβριο του 2013 με τον τότε πρόεδρο της Ουκρανίας Βίκτορ Γιανούκοβιτς, να αποφασίζει (ενεργώντας με μια φιλορωσική ατζέντα) να απορρίψει εμπορική συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ένωση, προτιμώντας να κάνει μια αντίστοιχη συμφωνία συνεργασίας με την Ρωσία.

Η είδηση αυτή προκάλεσε αντιδράσεις στους πολίτες της Ουκρανίας οπου προχώρησαν σε διαδηλώσεις σε όλη την χώρα, οι οποίες είναι γνωστές ως «Euromaidan». Στις διαδηλώσεις αυτές 100 πολίτες ουκρανικής καταγωγής έχασαν την ζωή τους και λίγες μέρες αργότερα ο φιλορώσος Πρόεδρος Γιανούκοβιτς εγκατέλειψε τη χώρα.

Η νέα κυβέρνηση που αναδείχθηκε (μετά την φυγή) από την αρχή εκδήλωσε την έντονα φιλοδυτική και αντιρωσική στάση της προχωρώντας σε μέτρα ,όπως την κατάργηση της Ρωσικής γλώσσας ως δεύτερης γλώσσας και την αφαίρεση μνημείων Ρώσων πολιτικών και συγγραφέων από πλατείες της χώρας που θεωρήθηκαν κομμουνιστικά σύμβολα που καμία σχέση δεν επιθυμούσαν να έχουν με την χώρα.

Αντιδράσεις και το αφανές δημοψήφισμα.

Τα μέτρα αυτά πυροδότησαν αντιδράσεις στην περιοχή της Κριμαίας .  Τον Μάρτιο του 2014  κάποιοι από τους Ρωσους κατοίκους κατέλαβαν δημόσια κτήρια  υψώνοντας ρωσικές σημαίες και προχώρησαν σε κήρυξη δημοψηφίσματος  με αίτημα την ένωση με την Ρωσία.

Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος έδειξε ότι το 97% των πολιτών (που ψήφισαν) ήταν υπέρ της ένωσης με την Ρωσία. Ακολουθώντας το παράδειγμα της Κριμαίας , κάτοικοι ρωσικής καταγωγής προκάλεσαν ταραχές στις πόλεις Ντόνετσκ και Λουχάνσκ της ανατολικής Ουκρανίας. Όλες αυτές οι αντιδράσεις είχαν την ίδια μοίρα , ξεκίνησαν  έναν αιματοβαμμένο κύκλο συγκρούσεων μεταξύ του ουκρανικού στρατού  και των Ρώσων αυτονομιστών που φαίνεται να βοηθούνται σθεναρά από το κράτος της Ρωσίας.

Τον Μάιο του ίδιου έτους έγιναν  εκλογές και αναδείχθηκε καινούργιος πρόεδρος , παρόλα αυτά οι συγκρούσεις στην Κριμαία και στις πόλεις Ντονετσκ και Λουχανσκ συνεχίστηκαν μεταξύ αυτονομιστών και Ουκρανών.

Η εκεχειρία και η κατά συνθήκη ειρήνη

Τον Σεπτέμβριο , μετά την διαμεσολάβηση της Γερμανίας , της Γαλλίας και της Ρωσιας υπεγράφη ειρήνη ανάμεσα στην ουκρανική κυβέρνηση, στους αυτονομιστές και στον Οργανισμό για τη Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη, το λεγόμενο Πρωτόκολλο του Μίνσκ, Το Πρωτόκολλο παραβιάστηκε επανειλημμένα από τότε με αποτέλεσμα  τον Φεβρουαριο του 2015 να υπογραφεί το δεύτερο πλέον Πρωτοκόλλου του Μίνσκ. Παρα ταύτα ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται.

Διεθνείς αντιδράσεις και Συμπεράσματα

Σήμερα, η Κριμαία θεωρείται κατά το consensus όλων  των κρατών  της Υφηλίου τμήμα της Ουκρανίας. Οι  ΗΠΑ,  το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία, ο Καναδάς, η Ευρωπαϊκή Ένωση καταδίκασαν το κράτος της  Ρωσίας για τις τακτικές που εφαρμόζει, κατηγορώντας  την επίσης για παραβίαση του διεθνούς δικαίου και της ουκρανικής  κρατικής κυριαρχίας επί του εδάφους της ,εκφράζοντας παράλληλα ανησυχία για την μοίρα των πρώην σοβιετικών κρατών που θα τύχει να επιλέξουν πολιτικές που δεν ευθυγραμμίζονται με την γραμμή που θέλει να χαράξει η Ρωσία.

Λευκορωσία και η ψευδοεισβολή της Ρωσίας

Η Λευκορωσία εν αντίθεσί με τις υπόλοιπες πρώην σοβιετικές χώρες δεν έχει ιστορικό ρήξης με την Ρωσία και ούτε γενικά συγκρούσεων  με την Σοβιετική ένωση. Πολιτισμικά οι δύο χώρες φαίνεται να είναι αρκετά κοντά πολιτικά , εμπορικά και  οικονομικά. Η Λευκορωσία είναι η μόνη χώρα μετα την ρήξη της ΕΣΣΔ που διατηρεί  τα  περισσότερα στοιχεία του προηγούμενου καθεστώτος σε σχέση με άλλες, για παράδειγμα ο κρατικός έλεγχος της οικονομίας , οι μυστικές υπηρεσίες που ονομάζονται  KGB και η γενικότερη διάκριση των εξουσιών δεν διαφέρει και πολύ από το status quo που ίσχυε πριν την Περεστρόικα. Η στενή σχέση μεταξύ της Ρωσίας και της Λευκορωσίας έιναι γνωστή της πάσι, η στενή συνεργασία των κυβερνήσεων των δύο χωρών είναι δεδομένη, η θεωρούνταν δεδομένη μέχρι την περσινή χρονιά.

Μια φιλία περνάει κρίση.

Τον περσινό Αύγουστο διεξήχθησαν εκλογές στη χώρα της Λευκορωσίας με τον τότε πρόεδρο Λουκασένκο γνωστό για τις φιλορωσικές του πολιτικές , να επανεκλέγεται και να κερδίζει το 80% των ψήφων. Το κόμμα της αντιπολίτευσης της  Τατιάνας Τικανόβσκαγια κατηγόρησε την κυβέρνηση της Λευκορωσίας για νοθεία. Μετά την καταγγελία αυτή ξέσπασαν διαμαρτυρίες σε όλη τη χώρα με κύριο αίτημα την αλλαγή καθεστώτος στη Λευκορωσία με αποτέλεσμα  η Ρωσία να βρίσκεται σε κίνδυνο να  χάσει έναν κρίσιμο σύμμαχο.

Δύο γάιδαροι  μάλωναν….

Τον Απρίλιο του 2021 η ρωσική υπηρεσία ασφαλείας ανακοίνωσε ότι ανακάλυψε ένα σχέδιο πραξικοπήματος και δολοφονίας του Λουκασένκο .Η ρωσική πλευρά θα επικαλεστεί το επιχείρημα αυτό για να απαντήσει στις κατηγορίες της δύσης και κυρίως των ΗΠΑ ότι η Ρωσία κάνει παρεμβάσεις σε εκλογικές διαδικασίες χωρών για να επηρεάσει το αποτέλεσμα. Οι ΗΠΑ από την άλλη φαίνεται να συσχετίζουν το σχέδιο πραξικοπήματος με τον ίδιο τον Λουκασένκο κατηγορώντας για προβοκάτσια την Ρωσία.

Παράλληλα με όλα αυτά η Τατιάνα Τικανόβσκαγια φυγαδέυει στο εξωτερικό την μητέρα και τα παιδιά της μέχρι να τελειώσει η κρίση στην χώρα της καθώς φοβάται για την ακεραιότητα τους.

 Ο Λουκασένκο μέχρι και σήμερα αρνείται να παραιτηθεί ,με την ΕΕ να ανακοινώνει επικείμενες κυρώσεις απέναντι στην χώρα της Λευκορωσίας. Αναμένεται τους επόμενους μήνες να ληφθούν αποφάσεις τόσο από την μεριά της ΕΕ όσο και από την ίδια την κυβέρνηση της Λευκορωσίας που κάνει κατάχρηση της εξουσίας της για το τι μέλλει γενέσθαι .

Απολογισμός των τριών περιπτώσεων.

Ο κοινός παρονομαστής των τριών χωρών που αναφέρθηκαν παραπάνω είναι το γεγονός ότι καμία από τις μεγάλες δυνάμεις δεν φαίνεται να είναι σε διάθεση να σεβαστεί το δικαίωμα της κάθε χώρας  για αυτοδιάθεση . Όσο δεν υπάρχουν πρακτικές κυρώσεις απέναντι σε αυτές τις ηγέτιδες χώρες η κατάσταση αυτή θα επιδεινώνεται .Η Ρωσία φαίνεται να έχει την πρωτοκαθεδρία των πολιτικών παρεμβάσεων σε χώρες της πρώην σοβιετικής ένωσης μιας δεν φαίνεται να έχει ξεπεράσει ακόμα  το σύνδρομο της πανίσχυρης μεγαλομανούς αυτοκρατορίας .